TDE 1. SINIF OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ 5. ÜNİTE

OSMANLICA 5. ÜNİTE KELİME Türkçe hecede kurucu ses:Türkçenin bütün hecelerinde bir ünlü bulunur. Bu ünlü hecenin kurucu sesidir, açıklığı en yüksek sestir. Diğer sesler; (ünsüzler) açıklık derecelerine göre bu kurucu sesin ününde ve ardında yer alırlar. Buna tek dorukluluk denir. Buna uymayan çift doruklu heceler Türkçeye yabancı dillerden girmiş demektir. Bunlara düzensiz hece denir. Akl, kabr kelimelerinde olduğu gibi Türkçenin tek dorukluluk düzenine uymayan( düzensiz) bu tür heceler Türkçeleştirilmiş, Türkçenin düzenine uydurulmuştur. Akl>akıl, kabr>kabir, station>istasyon, kredi>kredi, mihrban>mihriban, kâmran>kamuran, sırr>sır gibi. Farsça kelimeler: Farsça, yapı bakımından eklemeli bir dildir. Hint-Avrupa dil ailesindendir. Ekler Türkçede olduğu gibi tabanların sonuna gelir. Az da olsa ön ek vardır. Bunların en önemlileri düş-, nâ- dır. Ancak birçok zarf ve isim de ön ek olarak kullanılır. Farsça kelimelerde hece sayısı Arapçanın heceleri gibi kalıplara bağlı olmadığından belirli sayıda değildir. Farsça daha çok Türkçeye benzer. Farsçada ünlü uyumu yoktur. Arapça kelimeler:Türkçe ünlülere dayalı bir dildir. Arapça ise ünsüzlere dayalıdır. Bükümlü dillerdendir. Arapça kelimelerde cinsiyet vardır. Arapçada ünlü uyumu yoktur. Arapçada ünsüz uyumu da yoktur. Bütün ünsüzler yan yana gelebilir. Türkçe kelimelerde hece sonunda bulunmayan b, c,d, g ünsüzleri Arapçada bulunabilir.Arapça bir kelimede en az 3 ünsüz bulunur. Bu kök seslere ünlülerle (uzun ve ortalama) yeni anlamlar kazanır. Arapçada kök harflere yapılan eklemelerle elde edilen kalıplar, Arapçanın gramer kelimelerini oluşturmaktadır. Arapça kelimelerin kalıpları: Kök ünsüzler dilin bütün ünsüzleri olabilir. Kök harfler, asli harflerdir. Bunlar üç tanedir. Bazı kelimelerde son harf tekrarlanır ve dört harf olur. Kelimelerin kalıpları; kıldı, işledi anlamındaki fa’ale’nin üç harfi kullanılarak kalıplar oluşmuştur. Kelimede asli harflerden başka harf varsa bunlara (zâid, ekleme=) artık harf denir. İlave edilen artık harfler on tanedir. Çok az kullanılan ل , ه dışındaki sekiz artık harf şunlardır: hemze (أ) , elif (ا) , ت , س , م , ن, و , ى dir. Hemze her zaman artık değildir. Genellikle baştaysa artık harftir. Elif ve ünlü olan vav ve ye ise genellikle artık harftir.Bir kelimenin kalıbını bulmak için artık harfler ve ve uzun ünlüler aynen yazılır; Asli harfler için sırasıyla , ف ع ل sesleri yazılır. Harekeler ise olduğu gibi bırakılır. Örnek: Cehalet جهالت kelimesinde; e’ler hareke, â ve t artık harflerdir. Asli harfler c, h, l dir. Bu asli harflerin yerine sırasıyla , ف ع ل harfleri yazılır ve artık harfler aynen gösterilirse kelimenin kalıbının fa’âlet olduğu ortaya çıkar. Artık harflerin nerelerde bulunabileceğini bilmek yararlıdır. Hemze-elif( أ): Sadece kelime başında artık harftir. Elif: Ortada bulunduğu Zaman artık harftir. Te: Başta ortada ve sonda artık harf olabilir. Sin: Baş tarafta ist- ve müst- grubuiçindeyse artık harftir. Mim: Sadece başta olduğunda artık harftir. Nun: Başta in- ve mün-, sonda ân, în, ûn, eyngruplarında bulunduğu zaman artık harftir. Vav: Uzun sesli olarak ortadaysa artık harftir. Ye: Ortada uzun sesli olduğunda ve sonda -iyyün (dilimizde î okunur), -iyye, -iyyet gruplarında yer aldığında artık harftir.