16-19.YÜZYILLAR TÜRK DİLİ

1.Dilin doğal gelişim süreci içinde bir sözlükbirimin bir biçimbirime dönüşmesine ne denir?

a. Ekleşme        b.Türeme       c.gramerleşme

d.Gelişme         e. sözdizimselleşme

2.  "gemide taâm ocaklıkdan gayri yerde pişmez" tümcesinde Türkçenin bütün dönemlerinde en işlek, işlevi en geniş ve zengin eklerinden olan –lık hangi işlede kullanılmıştır?

a.Nesne adları yapmak

b.Görev ismi yapmak

c.Yer isimleri yapmak

d.Zaman isimlerinden türemiş isim yapmak

e.Meslek ve zanaat isimleri yapmak

3. Aşağıdaki cümlelerin hangişsinde isimden fiil yapım eki vardır?

a.Araba tedârük olur, lâkin ücretsiz olmaz.

b.Van a'yânları bu kılıç şakırdısın görür.

c.Öbürleri gibi horuldamağa başladım.

d.Beş oturaklı çete kayığıyla geldiler.

e.Gûnâgûn biçimli kaftânlar geymişler.

4. Aşağıdakilerden hangisi belli sayıda kelimede geçen, önceki dönemlerde türetilmiş kelimelerde görülen kalıplaşmış eklerden değildir?

a.  -A: giçe.                           b. -dl: serdengeçdi

c.  -(U)l+ -Al: çapul, çatal   d. -maca: atmaca

e.  -(l)n: akın

5. Aşağıdakilerden hangisinde iyelik grubu vardır?

a.Benüm kardaşumdur.

b.Oğlanlarumuzu Üngürüs vilâyetine sevk itdük.

c.Han-ı mezbûra varup ahvâlimi söyledü

d.Boynunda ve boğazında ziller var.

e.Hak teâlâ anlara ve bize çok yıllar ömürler virsün.

6.Osmanlı Türkçesinde lgi hâlinin sıfır morfemle teşkil edildi­ği örnekler de vardır.Aşağıdakilerden hangisinde buna örnek bir kullanım yoktur?

a.Atası  yirine

b.Benim dedem dükkânıdır,

c.izim dükkân öründe

d.Ne benim günümde, ne babam güninde,

e.Galatanın şimâlî tarafında,

7.”Solak kulları Süleymân Hân'ın yanınca rikâbdan ayrılmayup, bekledi.”cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

a. Yükleme hal eki      b. İlgi hali     c. Eşitlik hali

d Ayrılma hali             e.Bulunma hali

8. İyelik eklerinin şahıs eki fonksiyonuyla kullanılması sonucu ortaya çıkmış olan şahıs ekleri, hangi zamanlarda kullanılmaktadır?

a.Görülen geçmiş zaman ve şart çekiminde

b.Sadece şart çekiminde

c. Sadece görülen geçmiş zaman çekiminde

d. Gelecek zaman ve istek kipi çekiminde

e. Geniş zaman ve gereklilik kipinde

9. "Kendüleri şahâdetinden berü kabr-i şerîfi üzre aslâ kandili şeb (u) rûz sönmemişdir, ilâ mâşâallah. Tekye fukâraları çerâğân etmededirler."cümlesinde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

a.Belirtme hali eki

b. Belirsiz geçmiş zamanda çekimli fiil

c. Şimdiki zamanda çekimlenmiş fiil

d. Bulunma durum eki

e. Ayrılma durum eki

10.Aşağıdakilerin hangisinde sıfat-fiil eki yoktur?

a.  "...bu âferin ne tükenmez hazinedir..."

b.“..salavât getirüp ağlaşmadık beni âdem kalmadı"

c. "...altun virmişgibi olurlar..."

d. “..deryâ tarafından gelecek askerimiz vardır.."

e.  "...bi­zim kellemiz ol ân araya gideyazdı"

11. Aşağıdaki tekrar gruplarından hangisinin oluşumu farklıdır?

a.Ceng ideydin evim barkım harâb olurdu.

b. Feryâd figânları evce peyveste oldu.

c. Yemîn billah vermiş.

d. Hakir sâhib-i hâneyi kayd bendden halâs eder.

e. Şeb rûz cemâ'at-i kesireden hâli değildir.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlaması yoktur?

a. Kars'da sancak beği tahtıdır. Altı kahve dükkânı vardır.

b. Bu kala-i Kağızmân dahi Araz'ur karşu kıble tarafında olmağıla Azerbaycân hududundadır.

c.Cemi'i der ü divârları müşk-i amber-i hâm ile mahlût olmış cibiz kireci ile sıvanmışdır.

d.Nehr-i Arazun cânib-i kıblesi umûmen kılâ' [u] büldânlarıdır.

e.Cümle halk evlâd u ıyâlleriyle bu Gümüşhâne'ye hizmet ederler.

13. Aşağıdakilerden hangisi unvan grubu değildir?

a. Abaza Kara Hasan Ağa      b. Kaya Sultân

c.  Küçük Çavuş Paşa             d. Hacı Hamza

e. Murâd-ı Sâlis Câmi'i

14. Aşağıdakilerden hangisi sayı grubu değildir?

a. Yüz altmış       b. üç yüz        c. yüz bin

d. bin iki yüz       e.üç kerre yüz bin

15.Aşağıdaki cümlelerde geçen edat gruplarından hangisinin anlamı yanlış verilmiştir?

a. Tâ ki bir âdem bu sarâyâ kem kasd ile girse sârık herifler helâk olurdı.(o vakit ki, ne zaman ki)

b.Hakkâ ki ol asrın ikisi de gerçek erleridir. (Doğrusu, gerçekten de)

c.Hâlâ ki bir cânibe gideceğimden bir kimesenenün haber u âgâhı yok idi.( Şu anda, şu ana dek )

d. Hâşâ ki âsi olaydım.( Haşa, asla, Allah korusun)

e. Kaçan kim lodos rüzgârı şiddet üzre esdükde (ne kaçar ki)

16. “Başı serâmed çam ağaçlarına berâber başı büyük, üsti bir tahta örtülü kasr-ı âlidir.

Eğer içi boş dökme makûlesi bir kâr olursa...

Levendâne beş kıllı ve tahta göğüslü ve yigirmi altı perdeli gevdesi büyük bir sâzdır.” Parçasında kaç tane isnat grubu vardır?

a. 1        b.  2  c. 3      d. 4      e. 5

17.  Aşağıdaki cümlelerde kullanılan söz gruplarından hangisi ayraç içinde verilen açıklamasıyla uyuşmamaktadır?

a. Bizim sandalımıza yakındı.(datif grubu)

b. Ba'zısı hurmâdan hilatlar geyüp..(ablatif grubu)

c. Kırk senede bir cümle resenbâzlar ale'l-ittifâk cem'olup. (lokatif grubu)

d.Balık sırtı gibi iki araba yan yana ubûr eder.(tekrar grubu)

e. At ve mâl u menâl isteyen, ata ve silâhına kâdir olan yiğitler gelsin.(partisip grubu)

18. Batı Türkçesinin sentaksı hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

a. Türkçenin genel sözdizimi yapısı olan özne + tüm­leç + yüklem dizisi içinde oluşur.

b.Bağımsız cümlelerin birbirine -up/üp zarf-fiil ekiyle bağlanarak oldukça uzun cümleler kurulur.

c.Arapça ve Farsça kelimelerden oluşmuş Farsça terkiplerin yazı dilinde çok yaygın olarak kullanılır.

d. Nesir dilinde çok yaygın olmasa da secili cümleler kullanılmıştır.

e.Devrik cümleler kullanımamıştır.

19. aşağıdakilerden hangisi basit cümle değildir?

a.Bu taraf hânur yolı taraflarıdır.

b.Sultânım, vallah ve billah üç yıldır bizdedir.

c.Âfitâb-ı âlem-tâb kulle-i felekden tulû' etdükde pertevi bu hücerât-ı gûnâ-gûnlara pertev ur-dukda her bir hücreden bir gûne güneş ziyâ verüp çeşm-i beni âdem bakmağa tâkat getiremez.

d.Anlara merhamet edüp içlerinden bir kaçın çıkarup on altısın Evliyâ'ya verüp bunla­rı yuvalarına kodıydım.

e.Sa'âdetlü vezir, senden hoşnuduz, ammâ Kudde Kethüdâ ve Emir defterdârı istemezüz.

20. Aşağıdakilerden hangisi karma birleşik cümledir?

a.Tez haklarından gelin, yoksa biz onların haklarından gelecek vakti bilirüz.

b.Ammâ gördüm ki huddâmlarımdan bana imdâd eder yok.

c."Benden emîn ol!" deyü bu cevâhir hançeri ihsân eyledi.

d. Ammâ Çorlu ve Burgaz mâbeyninde kış günleri tamâm altı sâ'at bir menzil-i azîmdür kim vakt-i şitâda çamurın fîl-i Mahmûdî ve pîl-i Menkerûsî ve Adana câmusı ve boğası çamurın sökemeyüp beher sene niçe bin at ve araba gark olduğundan çamurın karışdur-duklarıyçün "Karışduran" derler

e. Kal'ası ve şehir harâb olup, ancak üç yüz Urbân hânesi vardur.

21. Aşağıdaki ki’li cümlelerden hangisinde yan cümle nesnenin açıklayıcısıdır?

a. Bu Bursa içre olan Ebû İshâk Kâzvini'nür makâmıdır kim Yıldırım Bâyezîd Hân binâ etmişdür.

b. Ammâ gördüm ki huddâmlarımdan bana imdâd eder yok.

c. Hâl sâhibi niçe bin kibâr vardır ki bâlâda zikri sebkat etmişdir.

d. Nâhiye-i pencüm Rûdkat'dur ki kûh-ı Sürhâb'uy ardında ve Tebrîzüy şimâli tarafındadur.

e.Gâzi Hudâvendigâr ki Edirne Fâtihi Murâd Hân-ı Evvel'dir.

22. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesinde kullanılan eş anlamlı kelimelerden biri değildir?

a.  yemîn ü yesâr "sağ ve sol"

b. tilâvet etmek "okumak"

c. tahmîl et- "yüklemek, bindirmek"

d. seng-i mıknatîs "mıknatîs taşı"

e. âb nûş etmek "suya girmek

23.” Dümen deryâya düşünce cümle keştîbânlar ellerin dizlerine urup pes-i perdeden bir­birleriyle helâlleşmeğe başladılar.” Cümlesi ne türden bir psikolojik durum bildirmektedir?

a.Üzüntü            b. Ümit      c. Kızgınlık

d.Kararlılık      e.Utanma

24. “Yazar ve şairlerin dil kullanmadaki becerilerini ve sanat güçlerini gös­termek için başvurdukları bu yol, bazı yazar ve şairler tarafından benimsenmemiş, hat­ta içlerinden bazıları bu gidişe karşı bir tepki olarak anlaşılacak tarzda şiirler yazmışlar­dır. Bunların içinde XV. yüzyılda Tatavlalı Mahremî, Aydınlı Visalî ve Edirneli Nazmî en çok bilinenleridir.”

Parçada sözü edilen akım aşağıdakilerden hangisidir?

a.Yenileşme     b. Sadeleşme   c. Fesahatçılık

d. Türki-i Basit          e. Türkçülük

25.Aşağıdakilerden hangisi II. Meşrutiyet'ten sonra sade dil ve Türkçecilik hareketi için amaç ve tüzüğünde önemli/ programlı hedefleri olan esaslı girişimlerden biri değildir?

a.Türk Derneği’nin ve dergisinin faaliyetleri

b.Genç Kalemler dergisi ve Yeni Lisan

c. Ziya Gökalp ve faaliyetleri

d. Türk Yurdu dergisinin faaliyetleri

e. Tanzimatçıların sözlük çalışmaları

Cevaplar:1.C 2.C 3.C 4.D 5.A 6.E 7.E 8.A 9D 10.E 11.E 12.E 13.e 14.E 15.E 16.E 17.D 18.E 19.E 20.d 21.B 22.E 23.A 24.D 25.E